บทความโดย
ศาสตราจารย์ คลินิก เกียรติคุณ นพ.ธีรวิทย์ พันธุ์ชัยเพชร
ศัลยแพทย์โรคหัวใจและทรวงอก
การตัดสินใจผ่าตัดปอดออกทั้งข้างอาจฟังดูเป็นเรื่องใหญ่ และแน่นอนว่ามันไม่ใช่การรักษาที่เลือกใช้บ่อยๆ เว้นแต่ว่าเป็นทางเลือกที่ดีที่สุดสำหรับผู้ป่วย ลองนึกภาพว่าปอดเหมือนต้นไม้ใหญ่ที่มีบางส่วนเป็นโรค หากการตัดแต่งกิ่งไม่สามารถช่วยให้ต้นไม้ฟื้นตัวได้ การตัดต้นไม้นั้นไปเพื่อรักษาป่าที่เหลือก็อาจเป็นทางออกที่จำเป็น มาทำความเข้าใจว่า Pneumonectomy หรือการผ่าตัดปอดออกทั้งข้างคืออะไร ทำไมต้องทำ มีขั้นตอนอย่างไร และผลกระทบต่อชีวิตหลังผ่าตัดเป็นอย่างไร
Pneumonectomy คืออะไร?
Pneumonectomy คือการผ่าตัดเอาปอดออกทั้งข้าง ไม่ว่าจะเป็นปอดขวาหรือปอดซ้าย มักใช้รักษาโรคที่รุนแรง เช่น มะเร็งปอดชนิดลุกลาม โรคติดเชื้อร้ายแรง หรือภาวะปอดเสียหายจากอุบัติเหตุ โดยเป็นการรักษาที่จำเป็นเมื่อ ไม่สามารถผ่าตัดเฉพาะบางส่วนของปอดได้
ทำไมต้องตัดปอดทั้งข้าง?
แพทย์จะพิจารณาการทำ Pneumonectomy ก็ต่อเมื่อไม่มีทางเลือกอื่น เช่น:
- มะเร็งปอดที่ลุกลาม และไม่สามารถกำจัดออกด้วยการตัดเพียงบางส่วนของปอด
- วัณโรคหรือการติดเชื้อรุนแรง ที่ทำให้เนื้อปอดเสียหายจนรักษาไม่ได้
- ภาวะปอดเสียหายรุนแรง จากโรคปอดอักเสบเรื้อรังหรืออุบัติเหตุ
- มะเร็งเยื่อหุ้มปอด (Malignant Mesothelioma) ซึ่งลุกลามไปทั่วปอดข้างหนึ่ง
ขั้นตอนการผ่าตัด
การเตรียมร่างกายก่อนผ่าตัด
- ตรวจสุขภาพโดยรวม รวมถึงทดสอบสมรรถภาพปอด เพื่อให้แน่ใจว่าปอดอีกข้างสามารถทำงานชดเชยได้
- ต้องงดสูบบุหรี่ และปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตเพื่อให้ร่างกายแข็งแรงพอสำหรับการผ่าตัด
ขั้นตอนระหว่างผ่าตัด
- ใช้การดมยาสลบ เพื่อให้ผู้ป่วยไม่รู้สึกตัว
- ศัลยแพทย์จะทำการเปิดช่องอกและค่อยๆ นำปอดข้างที่เป็นโรคออก
- ตัดเชื่อมต่อหลอดเลือดและทางเดินหายใจของปอดข้างนั้นอย่างระมัดระวัง
- เย็บปิดแผล และวางสายระบายเพื่อช่วยให้ช่องอกปรับตัว
การพักฟื้นหลังผ่าตัด
- ผู้ป่วยต้องอยู่ ICU เพื่อเฝ้าติดตามภาวะแทรกซ้อน
- อาจต้องใช้เครื่องช่วยหายใจชั่วคราว
- มีการกายภาพบำบัดเพื่อฝึกการหายใจให้ปอดอีกข้างทำงานได้ดีขึ้น
ผลกระทบหลังการผ่าตัด
การเสียปอดไปทั้งข้างย่อมมีผลต่อการใช้ชีวิต แต่อย่างไรก็ตาม ร่างกายสามารถปรับตัวได้ โดยผลกระทบที่อาจพบ ได้แก่:
- หายใจลำบากขึ้นเมื่อออกแรงมากๆ แต่ยังสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้ตามปกติ
- มีอาการเหนื่อยง่ายกว่าปกติ โดยเฉพาะช่วงแรกของการฟื้นตัว
- ต้องระวังเรื่องการติดเชื้อในปอดที่เหลือ เนื่องจากปอดข้างเดียวต้องรับภาระทั้งหมด
ชีวิตหลังการผ่าตัด: ปอดข้างเดียวก็ใช้ชีวิตได้
หลายคนอาจสงสัยว่าถ้ามีปอดแค่ข้างเดียวจะใช้ชีวิตได้ไหม? คำตอบคือ ได้ และมีผู้ป่วยจำนวนมากที่สามารถกลับไปใช้ชีวิตได้ตามปกติหลังจากผ่านการฟื้นตัวไปแล้ว เคล็ดลับสำคัญคือ:
- ออกกำลังกายแบบเบาๆ เช่น เดิน ว่ายน้ำ หรือโยคะ เพื่อเสริมสร้างสมรรถภาพปอด
- หลีกเลี่ยงควันบุหรี่และมลพิษ เพื่อลดความเสี่ยงของโรคปอด
- ทานอาหารที่ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน เช่น ผักผลไม้สด และโปรตีนที่เพียงพอ
- พบแพทย์ตามนัดเสมอ เพื่อติดตามอาการและป้องกันภาวะแทรกซ้อน
บทความที่เกี่ยวข้อง
- มะเร็งปอดเกิดจากอะไร รู้อาการแต่ละระยะ ก่อนลุกลาม
- ตรวจมะเร็งปอดด้วย Low Dose CT Scan ตรวจได้เลยไม่ต้องรอให้มีอาการ
- เคลียร์ชัดมะเร็งปอดแต่ละระยะ รักษาอย่างไร
- VATS ผ่าตัดส่องกล้อง รักษามะเร็งปอดแผลเล็ก
- รักษามะเร็งปอดระยะต้น ด้วยการผ่าตัดกลีบปอด
- รักษามะเร็งปอด ไม่ต้องตัดปอดออกเยอะ ผ่าตัดรูปลิ่ม
FAQ คำถามที่พบบ่อย
Q: Pneumonectomy ต่างจากการตัดปอดบางส่วนอย่างไร?
A: Pneumonectomy จะตัดปอดทั้งข้าง ขณะที่การตัดบางส่วน (Lobectomy หรือ Segmentectomy) จะเอาเพียงส่วนที่เป็นโรคออก
Q: หลังผ่าตัดยังออกกำลังกายได้ไหม?
A: ได้ แต่ควรปรับเป็นการออกกำลังกายเบาๆ ตามคำแนะนำแพทย์และนักกายภาพบำบัด
Q: ปอดข้างเดียวจะทำงานหนักขึ้นแค่ไหน?
A: ปอดอีกข้างจะค่อยๆ ปรับตัวให้ขยายและทำงานมากขึ้นเพื่อทดแทน
Q: หลังผ่าตัดต้องระวังอะไรเป็นพิเศษ?
A: ระวังการติดเชื้อ ระบบทางเดินหายใจ และหลีกเลี่ยงสารระคายเคือง เช่น ควันบุหรี่
ฟื้นฟูชีวิต ด้วยการดูแลจากแพทย์เฉพาะทาง
การผ่าตัดปอดออกทั้งข้าง (Pneumonectomy) เป็นการรักษาที่ใช้เมื่อไม่มีทางเลือกอื่น และต้องแน่ใจว่าปอดอีกข้างสามารถทำงานชดเชยได้ แม้ว่าจะเป็นการผ่าตัดใหญ่ แต่ด้วยการดูแลและฟื้นฟูที่เหมาะสม ผู้ป่วยสามารถกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างมีคุณภาพ
ติดต่อขอคำปรึกษาได้ที่
รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม
02-441-6999
หรือ ติดต่อได้ผ่านช่องทางไลน์ได้ง่ายๆ Line
หรือ สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษา
หากคุณหรือคนใกล้ตัวกำลังเผชิญกับภาวะนี้ ปรึกษาทีมแพทย์เฉพาะทางด้านทรวงอกที่ โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ หนองแขม เราพร้อมให้คำแนะนำ วางแผนการรักษา และฟื้นฟูอย่างรอบด้าน เพื่อชีวิตใหม่ที่มั่นใจยิ่งขึ้น
