บทความโดย
นพ.ณรงค์เดช รุ่งไพรวัลย์
แพทย์ประจำคลินิกอายุรกรรมเฉพาะทาง
ทำไมต้องรู้จักระยะของวัณโรคปอด
เพราะวัณโรคแต่ละระยะมีความรุนแรงและแนวทางการรักษาแตกต่างกัน การรู้ทันอาการแต่ละช่วงจึงช่วยให้วินิจฉัยได้เร็ว ลดการแพร่เชื้อ และเพิ่มโอกาสการรักษาหายได้เร็วขึ้น
วัณโรคปอดแบ่งออกเป็นกี่ระยะ
วัณโรคปอด แบ่งออกเป็น 2 ระยะ ซึ่งแต่ละระยะจะมีลักษณะเฉพาะแตกต่างกัน
ระยะที่ 1 : ระยะเชื้อแฝง (Latent TB Infection)
- ไม่มีอาการ ไม่มีการแพร่เชื้อ
- X-Ray ปอดพบจุดหินปูน
- เสี่ยงต่อการกลายเป็นวัณโรคแสดงอาการ หากภูมิคุ้มกันต่ำ แต่ในคนปกติ อาจไม่แสดงอาการ ควร X-Ray ปอดติดตามเป็นประจำทุกปี
ระยะที่ 2 : ระยะที่แสดงอาการ (Active TB)
- ไอเรื้อรังนานเกิน 2-3 สัปดาห์ ไอมีเสมหะหรือมีเลือดปน
- อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร น้ำหนักลด มีไข้ต่ำ
- เหงือออกกลางคืน หลายใจหอบเหนื่อย X-Ray ปอดผิดปกติ ตรวจเสมหะ พบเชื้อ
วัณโรคปอดแต่ละระยะอันตรายอย่างไร
การแยกความรุนแรงของวัณโรคปอดในแต่ละระยะ มีความสำคัญต่อการประเมินแนวทางการรักษาและความเสี่ยงในการแพร่เชื้อ
- ระยะเชื้อแฝง : ยังไม่อันตราย แต่หากไม่ติดตาม อาจกลายเป็นวัณโรคชนิดแสดงอาการในอนาคต โดยเฉพาะผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ
- ระยะแสดงอาการ : เป็นช่วงที่เริ่มแพร่เชื้อได้ง่าย หากรักษาไม่ทันอาจนำไปสู่อาการรุนแรง
การรักษาแต่ละระยะของวัณโรคปอด
| ระยะของโรค | แนวทางการรักษา |
| ระยะเชื้อแฝง | ติดตามอาการ ตรวจซ้ำเป็นระยะ / ป้องกันการแสดงอาการด้วยยา Isoniazid (บางราย) |
| ระยะแสดงอาการ | รักษาด้วยยา 4 ชนิด (Isoniazid, Rifampicin, Pyrazinamide,Ethambutol) ต่อเนื่องหลังครบ 2 เดือน เมื่อประเมินอาการจากการ X-Ray และ การตรวจเสมหะ หลังจากนั้นอาจลดยาลงเหลือ 2 ชนิด |
การปฎิบัติตัวเมื่อเป็นวัณโรคปอด
- สังเกตอาการแพ้ยา ถ้ามีผื่น หรือตาเหลือง ให้หยุดยาและรีบมาพบแพทย์
- แยกของใช้ส่วนตัว เช่น แก้วน้ำ ช้อนส้อม ผ้าเช็ดหน้า
- สวมหน้ากากเมื่ออยู่ร่วมกับผู้อื่น โดยพาะในช่วงที่ยังมีการแพร่เชื้อ
- ระบายอากาศในห้องพักให้ดี หลีกเลี่ยงสถานที่แออัด
- แจ้งคนใกล้ชิดให้เข้ารับการตรวจหากสงสัยติดเชื้อ
- มาพบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ
วิธีป้องกันวัณโรคปอด ไม่ให้ลุกลามแพร่กระจาย
- รับวัคซีน BCG ตั้งแต่เด็ก เพื่อลดความรุนแรงของโรค
- หลีกเลี่ยงอยู่ใกล้ผู้ป่วยโดยตรง
- สวมหน้ากากเมื่ออยู่ในพื้นที่แออัด
- ตรวจสุขภาพเป็นประจำทุกปี โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยง
FAQ: คำถามพบบ่อยเกี่ยวกับวัณโรคปอด
Q: วัณโรคปอดระยะไหนติดต่อได้?
A: ระยะที่แสดงอาการ (Active TB) คือต้นเหตุของการแพร่เชื้อ
Q: หากเคยเป็นวัณโรคแล้วจะกลับมาเป็นอีกได้หรือไม่?
A: หากรักษาไม่ครบคอร์ส หรือภูมิคุ้มกันลดลง หรือได้รับเชื้อใหม่ มีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้
Q: ระยะแฝงควรรักษาหรือไม่?
A: ในกลุ่มเสี่ยงสูง เช่นภูมิคุ้มกันบกพร่อง หรืออายุน้อยกว่า 5 ปี อาจพิจารณาให้การรักษา
คำแนะนำจากแพทย์ : เพื่อป้องกันวัณโรคปอดหรือลดความรุนแรงจากโรค ควรตรวจสุขภาพประจำปี หรือ X-Ray ปอด เมื่อมีอาการสงสัย
บทความที่เกี่ยวข้อง สังเกตอาการวัณโรค รู้เร็ว รักษาหาย
หากคุณหรือคนใกล้ชิดมีอาการไอเรื้อรัง เหนื่อยง่าย หรือสงสัยว่าจะเป็นวัณโรค
อย่ารอให้ลุกลาม มารับการวินิจฉัยที่แม่นยำ และวางแผนการรักษาอย่างถูกต้อง
ติดต่อคลินิกอายุรกรรมเฉพาะทาง รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม
02-441-6999
หรือ ติดต่อได้ผ่านช่องทางไลน์ได้ง่ายๆ Line
หรือ สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษา
