การตรวจเลือดถือเป็นหนึ่งในวิธีสำคัญที่ช่วยประเมินสุขภาพของเรา ซึ่งหนึ่งในการตรวจที่ใช้ประเมินการทำงานของไตคือ การตรวจค่า BUN หลายคนอาจสงสัยว่า BUN คืออะไร? ค่าเท่าไหร่จึงปกติ และหากสูงหรือต่ำผิดปกติจะบ่งบอกถึงอะไร บทความนี้จะพาคุณมาทำความเข้าใจทุกประเด็นเกี่ยวกับการตรวจ BUN อย่างครบถ้วน
BUN คืออะไร?
BUN (Blood Urea Nitrogen) คือการตรวจวัดปริมาณไนโตรเจนในเลือดที่มาจากยูเรีย (Urea) ซึ่งเป็นของเสียที่เกิดจากกระบวนการสลายโปรตีนในร่างกาย โดยไตมีหน้าที่กรองของเสียเหล่านี้ออกทางปัสสาวะ
ดังนั้น ค่าของ BUN จึงเป็นตัวชี้วัดการทำงานของไต และอาจช่วยบอกถึงความสมดุลของน้ำในร่างกายหรือการทำงานของตับได้ด้วย
ค่าปกติของ BUN
- ผู้ใหญ่: 7–20 mg/dL
- เด็ก: 5–18 mg/dL
- ผู้สูงอายุ: อาจมีค่ามากกว่าช่วงปกติเล็กน้อย (ขึ้นอยู่กับสภาพร่างกาย)
หมายเหตุ: ค่ามาตรฐานอาจแตกต่างกันเล็กน้อยตามห้องปฏิบัติการ
ปัจจัยที่ทำให้ค่า BUN สูง
ค่า BUN สูงกว่าปกติอาจเกิดจาก
- การทำงานของไตบกพร่อง เช่น ไตวายเฉียบพลันหรือเรื้อรัง
- ภาวะขาดน้ำ (Dehydration)
- การบริโภคโปรตีนสูงเกินไป
- การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาขับปัสสาวะ ยาปฏิชีวนะบางชนิด
- ภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร
ปัจจัยที่ทำให้ค่า BUN ต่ำ
แม้จะพบน้อยกว่าค่าสูง แต่ BUN ต่ำก็อาจเกิดจาก
- โรคตับ (ตับผลิตยูเรียลดลง)
- ภาวะขาดสารอาหาร
- การดื่มน้ำมากเกินไป
- ตั้งครรภ์
ค่า BUN บอกอะไรเกี่ยวกับสุขภาพไต
- ไตแข็งแรง → ค่า BUN อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- ไตทำงานลดลง → ค่า BUN สูง ร่วมกับค่า Creatinine สูง
- ปัญหาที่ไม่เกี่ยวกับไต → ค่า BUN ผิดปกติจากภาวะขาดน้ำหรือปัญหาตับ
ทำไมต้องตรวจ BUN คู่กับค่า Creatinine
ค่า Creatinine เป็นอีกตัวชี้วัดการทำงานของไตที่ใช้ร่วมกับ BUN เพื่อเพิ่มความแม่นยำในการวินิจฉัย
- BUN/Creatinine ratio ช่วยระบุสาเหตุของความผิดปกติ เช่น ภาวะขาดน้ำ vs. ปัญหาไต
อ่านเพิ่มเติม
การเตรียมตัวก่อนตรวจ BUN
- อาจต้องงดอาหารและเครื่องดื่ม 8–12 ชั่วโมง (ขึ้นอยู่กับคำแนะนำแพทย์)
- แจ้งยาที่ใช้อยู่ให้แพทย์ทราบ
- ดื่มน้ำในปริมาณพอดี ไม่ดื่มมากหรือน้อยเกินไป
การดูแลสุขภาพไตเพื่อให้ค่า BUN ปกติ
- ดื่มน้ำให้เพียงพอ
- จำกัดการบริโภคเกลือและอาหารโซเดียมสูง
- รับประทานโปรตีนในปริมาณที่เหมาะสม
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- ตรวจสุขภาพประจำปี
FAQ: คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับค่า BUN
Q: ค่า BUN สูงทุกครั้ง แปลว่าเป็นโรคไตหรือไม่?
A: ไม่เสมอไป อาจเกิดจากภาวะขาดน้ำหรือปัจจัยอื่น ควรตรวจคู่กับค่า Creatinine และประเมินโดยแพทย์
Q: ตรวจ BUN ต้องงดน้ำหรือไม่?
A: ส่วนใหญ่ไม่ต้อง แต่ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์หรือนักเทคนิคการแพทย์
Q: ตรวจ BUN บ่อยแค่ไหน?
A: หากสุขภาพปกติ ตรวจปีละครั้งพอ แต่ถ้ามีโรคไต ควรตรวจตามนัดของแพทย์
การตรวจ BUN เป็นการประเมินการทำงานของไตที่ง่ายและรวดเร็ว ค่า BUN ที่สูงหรือต่ำอาจบอกได้ว่าร่างกายมีปัญหาเกี่ยวกับไต ตับ หรือสมดุลของน้ำในร่างกาย หากพบความผิดปกติ ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุและรับการรักษาที่เหมาะสม
ศูนย์อายุรกรรมเฉพาะทาง โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ หนองแขม ดูแลโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคไตและโรคเรื้อรัง ตรวจวินิจฉัยด้วยเครื่องมือทันสมัย พร้อมให้คำแนะนำการดูแลสุขภาพแบบครบวงจร
ติดต่อศูนย์อายุรกรรม รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม
02-441-6999
หรือ ติดต่อได้ผ่านช่องทางไลน์ได้ง่ายๆ Line
หรือ สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษา
