Creatinine คืออะไร?
Creatinine (ครีอะตินีน) คือของเสียที่เกิดจากกระบวนการเผาผลาญพลังงานของกล้ามเนื้อ ซึ่งร่างกายจะกำจัดออกผ่านทางไต โดยผ่านกระบวนการกรองของไตและขับออกทางปัสสาวะ ดังนั้น ค่าครีอะตินีนในเลือดจึงมักใช้เป็นตัวชี้วัดสำคัญในการประเมินสมรรถภาพการทำงานของไต
ค่า Creatinine ปกติอยู่ที่เท่าไหร่?
- ผู้ชาย: 0.7 – 1.3 mg/dL
- ผู้หญิง: 0.6 – 1.1 mg/dL
- เด็ก: 0.3 – 1.0 mg/dL
การแปลผลค่า Creatinine ควรพิจารณาร่วมกับค่าอื่น ๆ เช่น BUN, GFR หรือ Creatinine Clearance เพื่อประเมินการทำงานของไตอย่างครบถ้วน
ค่า Creatinine สูง แปลว่าอะไร?
สัญญาณอันตรายที่ไม่ควรมองข้าม ค่าครีอะตินีนที่สูงผิดปกติอาจหมายถึงการทำงานของไตเริ่มเสื่อมลง หรือมีภาวะไตอักเสบ ไตวายเฉียบพลัน หรือโรคไตเรื้อรัง โดยเฉพาะหากพบร่วมกับอาการผิดปกติ เช่น:
- ปัสสาวะน้อย หรือมีฟองมาก
- บวมที่ขา ใบหน้า หรือรอบตา
- เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย
- คลื่นไส้ เบื่ออาหาร
- คันตามผิวหนัง
สาเหตุที่ทำให้ค่า Creatinine สูง
- โรคไตเรื้อรัง หรือภาวะไตวายเฉียบพลัน
- โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง
- การได้รับยาบางชนิด เช่น ยาแก้อักเสบ NSAIDs, ยาปฏิชีวนะบางชนิด
- ภาวะขาดน้ำ
- การออกกำลังกายหนักเกินไป
- กล้ามเนื้อได้รับบาดเจ็บหรือมีบาดแผลขนาดใหญ่
วิธีดูแลตัวเองเมื่อตรวจพบค่า Creatinine สูง
ปรับพฤติกรรมการกิน
- ลดการบริโภคโปรตีน โดยเฉพาะเนื้อแดง
- ดื่มน้ำสะอาดให้เพียงพอ แต่ไม่มากเกินจนเกิดภาวะน้ำเกิน
- หลีกเลี่ยงอาหารรสเค็มจัดและโซเดียมสูง
หยุดพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อไต
- งดสูบบุหรี่และลดแอลกอฮอล์
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาโดยไม่จำเป็น โดยเฉพาะยาที่มีผลต่อไต
ตรวจสุขภาพไตอย่างสม่ำเสมอ
- ตรวจค่า Creatinine, BUN, eGFR ทุก 6–12 เดือน ในกลุ่มเสี่ยง เช่น ผู้ป่วยเบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือมีประวัติโรคไตในครอบครัว
อ่านเพิ่มเติม
ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับค่า Creatinine
- ดื่มน้ำเยอะ = ค่า Creatinine ต่ำ? จริงบางกรณี แต่หากไตเสียหายแล้ว การดื่มน้ำมากอาจไม่ช่วย
- ค่า Creatinine สูง = ต้องฟอกไตทันที? ไม่เสมอไป ต้องพิจารณาร่วมกับ eGFR และอาการทางคลินิก
- คนผอมกล้ามเนื้อน้อย = ค่า Creatinine ต่ำกว่าปกติ ซึ่งอาจไม่ใช่ภาวะผิดปกติเสมอไป
ค่าครีอะตินีนสูง ควรพบแพทย์เมื่อไหร่?
- ค่าครีอะตินีนสูงกว่าปกติจากผลตรวจเลือดแม้ไม่มีอาการ
- มีอาการบวม เหนื่อย ปัสสาวะผิดปกติร่วมด้วย
- มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง
คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
Q: ค่า Creatinine สูงถึงเท่าไหร่ถึงอันตราย?
A: หากเกิน 1.5–2.0 mg/dL ในผู้ใหญ่ อาจต้องได้รับการประเมินเพิ่มเติมโดยแพทย์ แต่ต้องดูค่าอื่นร่วมด้วย เช่น GFR
Q: ค่า Creatinine สูงจำเป็นต้องฟอกไตไหม?
A: ไม่จำเป็นในทุกราย แพทย์จะพิจารณาจากระดับค่า eGFR และอาการที่แสดงร่วมกัน
Q: อาหารเสริม สมุนไพรบางชนิด ทำให้ค่า Creatinine สูงจริงไหม?
A: จริง อาหารเสริมบางชนิดอาจส่งผลกระทบต่อตับและไต ทำให้ค่าผลเลือดผิดปกติได้
Q: ตรวจ Creatinine ต้องงดน้ำ อดอาหารไหม?
A: โดยทั่วไปไม่จำเป็นต้องงดน้ำหรืออดอาหาร แต่ควรแจ้งแพทย์หากใช้ยาหรืออาหารเสริมบางชนิด
หากคุณหรือคนใกล้ตัวได้รับผลตรวจค่า Creatinine สูง อย่ารอให้อาการรุนแรงก่อนจึงรักษา ศูนย์อายุรกรรมเฉพาะทาง โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ หนองแขม พร้อมให้คำปรึกษา ตรวจวินิจฉัย และดูแลการทำงานของไตอย่างใกล้ชิด โดยทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
ติดต่อขอคำปรึกษาได้ที่
ศูนย์อายุรกรรม รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม
02-441-6999
หรือ ติดต่อได้ผ่านช่องทางไลน์ได้ง่ายๆ Line
หรือ สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษา
