ซีดอันตรายไหม? รู้ทันอาการ สาเหตุ วิธีตรวจ และภาวะที่เสี่ยงโรคเลือด

บทความโดย
นพ.สุเมธ ตติรณสวัสดิ์
แพทย์เฉพาะทางอายุรศาสตร์โรคเลือด

อาการ “ซีด” อาจเป็นสัญญาณเตือนของโรคเลือดบางอย่าง ไม่ใช่แค่ขาดธาตุเหล็กหรือพักผ่อนน้อยเท่านั้น บทความนี้จะช่วยให้คุณรู้ว่า ซีดแบบไหนควรกังวล, ควรตรวจอะไร และดูแลอย่างไรให้กลับมาแข็งแรง

ซีดคืออะไร?

“ซีด” หมายถึงอาการที่ร่างกายมีเลือดแดงน้อยเกินไป หรือฮีโมโกลบินต่ำ ทำให้การขนส่งออกซิเจนไปทั่วร่างกายลดลง อาการที่พบบ่อย เช่น ตัวซีด ปากซีด เหนื่อยง่าย หน้ามืด

ภาวะซีดดูจากค่าอะไร?

การประเมินซีดใช้การตรวจ CBC ซึ่งจะดูค่า:

• Hemoglobin (Hb): ค่าต่ำกว่า 12 g/dL ในผู้หญิง หรือต่ำกว่า 13 g/dL ในผู้ชายถือว่าซีด
• Hematocrit (Hct): ค่าความเข้มข้นของเลือด : ค่าต่ำกว่า 36% ในผู้หญิง หรือต่ำกว่า 39% ในผู้ชายถือว่าซีด
• MCV / MCH / MCHC: ใช้แยกชนิดโลหิตจาง เช่น ขาดเหล็ก หรือธาลัสซีเมีย

ซีดเกิดจากอะไร?

1. ขาดธาตุเหล็ก
2. ธาลัสซีเมีย (โรคเลือดพันธุกรรม)
3. มะเร็งเม็ดเลือดขาว / มะเร็งต่อมน้ำเหลือง
4. ภูมิคุ้มกันทำลายเม็ดเลือดแดง (AIHA, Hemolytic anemia)
5. โรคเรื้อรัง เช่น ไต, ตับ, อักเสบเรื้อรัง

อาการที่ควรพบแพทย์โรคเลือด

• ซีด + เลือดออกง่าย / ช้ำง่าย / จุดแดง
• ซีด + ไข้เรื้อรัง / น้ำหนักลด
• ซีดเรื้อรัง ไม่ดีขึ้นแม้กินยาบำรุง
• ตรวจ CBC พบค่าเม็ดเลือดต่างๆ ผิดปกติ

ความต่างระหว่างซีดทั่วไปกับซีดจากโรคเลือด

ทำยังไงให้ค่าเลือดเพิ่ม?

• รับประทานอาหารที่มี ธาตุเหล็ก: ตับ ผักใบเขียว ไข่แดง
• เสริม วิตามิน C ร่วม เพื่อช่วยการดูดซึม
• เลี่ยงชา กาแฟหลังมื้ออาหารทันที (ลดการดูดซึมเหล็ก)
• หลีกเลี่ยง อาหารต้องห้ามในโรคเลือด เช่น ตับหมู เครื่องในสัตว์ (สำหรับธาลัสซีเมียที่มีธาตุเหล็กสะสมมากเกิน)

คนเลือดจางเลือดคืออะไร?

คำว่า “เลือดจาง” คือภาวะที่มีเม็ดเลือดแดงน้อยหรือฮีโมโกลบินต่ำ คำนี้มักใช้สื่อถึงอาการ “ซีด” ซึ่งอาจมีสาเหตุหลายประการ เช่น ขาดเหล็ก โรคเลือด หรือการสูญเสียเลือด

ตรวจอะไรเพื่อหาสาเหตุ?

• CBC (ตรวจเลือดพื้นฐาน)
• Peripheral blood smear (ดูรูปร่างเม็ดเลือด)
• Ferritin / ธาตุเหล็กในเลือด
• ตรวจธาลัสซีเมีย หรือฮอร์โมนในบางกรณี

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q: ค่าเลือดต่ำกว่าเกณฑ์เกิดจากอะไร?
A: อาจมาจากขาดเหล็ก ธาลัสซีเมีย โรคเลือด หรือโรคเรื้อรัง ควรตรวจ CBC และพบแพทย์

Q: ทำยังไงให้ค่าเลือดเพิ่ม?
A: กินอาหารมีธาตุเหล็ก เสริมวิตามินซี และหลีกเลี่ยงการดื่ม ชา กาแฟ หลังมื้ออาหาร

Q: ภาวะซีดดูค่าอะไร?
A: ดูค่า Hemoglobin,Hematocrit,  MCV, MCH,MCHC ในการตรวจ CBC

Q: คนเลือดจางเลือดคืออะไร?
A: คือภาวะที่เม็ดเลือดแดงหรือฮีโมโกลบินต่ำ ทำให้ร่างกายซีดและขาดออกซิเจน

ตรวจซีดโดยแพทย์โรคเลือดใกล้บ้าน

หากคุณสงสัยว่าอาการซีดอาจเกี่ยวข้องกับโรคเลือด ไม่ควรนิ่งนอนใจ รีบตรวจ CBC และพบแพทย์เฉพาะทางเพื่อวินิจฉัยให้แน่ชัด

ดูแลโดย นพ.สุเมธ ตติรณสวัสดิ์ อายุรแพทย์โรคเลือด
ที่ศูนย์อายุรกรรมเฉพาะทาง โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ หนองแขม

“ซีดเล็ก ๆ อาจเป็นสัญญาณใหญ่ของโรคร้าย ตรวจให้แน่ใจ ก่อนจะสายเกินไป”

ติดต่อคลินิกอายุรกรรมเฉพาะทาง รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม
02-441-6999
หรือ ติดต่อได้ผ่านช่องทางไลน์ได้ง่ายๆ  Line
หรือ สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษา