ดวงตาเป็นอวัยวะสำคัญที่มีความบอบบาง บางครั้งตาอาจมีอาการบวมจนรู้สึกกังวลใจต้องหาวิธีแก้ไข เช่นการประคบ แต่ก็ยังมีข้อสงสัยว่าตาบวมแบบไหนต้องประคบร้อน หรือตาบวมอบบไหนต้องประคบเย็น เรามาไขข้อข้องใจกันค่ะ
ตาบวมเกิดจากอะไร
อาการตาบวมอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ
- ภูมิแพ้ (Allergies) เช่น แพ้ฝุ่น ละอองเกสร ขนสัตว์ หรือสารเคมี ทำให้ตาบวม คันตา น้ำตาไหล และตาแดง
- ตากุ้งยิง (Stye)
- ต่อมไขมันที่เปลือกตาอุดตัน
- เยื่อบุตาอักเสบ (Conjunctivitis)
- ได้รับบาดเจ็บ เช่น ถูกกระแทก ถูกตี หรือเกิดอุบัติเหตุที่ดวงตา
- ท่อน้ำตาอุดตันเกิดการอักเสบเป็นหนอง
- การอักเสบของเนื้อเยื่อรอบดวงตา (Periorbital Cellulitis) เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียในเนื้อเยื่อรอบตดวงตา
- การใช้สายตามากเกินไป เช่น การจ้องหน้าจอคอมพิวเตอร์หรือมือถือเป็นเวลานาน ทำให้เกิดอาการล้าตาและตาบวม
- ร้องไห้มากเกินไป ทำให้เกิดการคั่งของน้ำตาและทำให้เส้นเลือดรอบดวงตาขยายตัว ส่งผลใหตาบวม
- โรคประจำตัว เช่น โรคไต, ปัญหาเกี่ยวกับการทำงานของต่อมไทรอยด์ ที่อาจทำให้มีการคั่งของน้ำในร่างกายและส่งผลให้ตาบวม
อาการทางตาแบบไหนที่ควรประคบร้อนหรือประคบเย็นดี
การประคบสำหรับอาการตาบวมขึ้นอยู่กับสาเหตุของการบวม
1. ประคบเย็น จะทำให้เส้นเลือดบริเวณดวงตาหดตัวลง ทำให้เลือดออกน้อยลง ลดอาการคันและบวมของคนที่เป็นโรคภูมิแพ้บริเวณดวงตา อาการที่ควรประคบเย็น ได้แก่
- อาการบวม จากการฟกช้ำบริเวณดวงตา ควรประคบเย็นช่วง 24 ชั่วโมงแรก จะช่วยให้เส้นเลือดหดตัว และหายช้ำเร็วขึ้น
- เกิดการระคายเคืองที่ตา
- ภูมิแพ้ขึ้นตา
- อาการตาแดงหรือตาบวมจากแมลงกัดต่อย
- หลังผ่าตัดเปลือกตา ควรประคบเย็นช่วง 72 ชั่วโมงแรก จะช่วยห้ามเลือดและลดบวมได้ หลังจาก 72 ชั่วโมง สามารถประคบร้อนหรือประคบอุ่นต่อได้
วิธีการ: ใช้ผ้าสะอาดห่อน้ำแข็งหรือแผ่นเจลเย็น แล้ววางประคบบนดวงตา จนเย็นมากให้เอาออกพักสักครู่และประคบใหม่ ทำนานประมาณ 10-15 นาที ทำวันละหลายครั้งเพื่อช่วยลดการอักเสบและบวม
ข้อควรระวังในการประคบเย็นที่ตา
- อย่าประคบเย็นโดยตรงกับผิวรอบดวงตา
เพื่อป้องกันผิวถูกทำลายหรือมีความเสียหายจากอุณหภูมิที่เย็นเกินไป ควรใช้ผ้าสะอาดห่อน้ำแข็งหรือแผ่นเย็นเสมอ - จำกัดเวลาในการประคบ
ควรประคบเย็น เมื่อประคบจนเย็นมากให้เอาออกพักสักครู่และประคบใหม่ ในเวลาประมาณ 10-15 นาทีต่อครั้ง ไม่ควรประคบนานเกินไป เนื่องจากอาจทำให้ผิวหนังถูกทำลายหรือเกิดความช้ำได้ - หลีกเลี่ยงการประคบเย็นในกรณีที่มีการบาดเจ็บที่เปิดหรือเป็นแผล
หากมีแผลเปิดหรือแผลที่ติดเชื้อบริเวณดวงตาหรือผิวหนังรอบดวงตา ควรหลีกเลี่ยงการประคบเย็นเพราะอาจทำให้แผลติดเชื้อหรือการหายช้าลงได้ - สังเกตอาการผิดปกติ
หากพบว่าอาการแย่ลง เช่น การบวมเพิ่มขึ้น อาการปวดเพิ่มขึ้น หรือมีอาการแดงรุนแรง ควรหยุดประคบและปรึกษาจักษุแพทย์ทันที - อย่าใช้แรงกดมากเกินไป
การประคบควรทำด้วยความนุ่มนวล ไม่ควรกดแรงเกินไปเพราะอาจทำให้เกิดความเจ็บปวดหรือการบาดเจ็บที่ตาเพิ่มขึ้น - ระวังการใช้แผ่นเย็นที่สกปรก
ใช้แผ่นเย็นหรือผ้าห่อที่สะอาดเท่านั้น การใช้สิ่งที่สกปรกอาจนำเชื้อโรคมาสู่ดวงตาและทำให้เกิดการติดเชื้อ - ไม่ควรประคบเย็นนานติดต่อกัน
ไม่ควรประคบเย็นเป็นเวลานานโดยไม่หยุดพัก ควรปล่อยให้ดวงตาได้พักอย่างน้อย 15-20 นาทีก่อนการประคบครั้งถัดไป
การประคบเย็นที่ถูกต้องและปลอดภัยสามารถช่วยลดอาการบวมและอักเสบได้ แต่การปฏิบัติตามข้อควรระวังเหล่านี้จะช่วยให้มั่นใจว่าไม่มีผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์หรือการบาดเจ็บเพิ่มเติมต่อดวงตา
การประคบเย็นเป็นวิธีการบรรเทาอาการเฉพาะหน้า หากอาการบวมไม่หายหรือมีความรุนแรงขึ้น ควรปรึกษาจักษุแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม
2. ประคบร้อนหรือประคบอุ่น ช่วยทำให้เส้นเลือดขยายตัว การประคบร้อนจะทำให้เส้นเลือดมาเลี้ยงบริเวณที่ประคบมากขึ้น อาการที่ควรประคบร้อนหรือประคบอุ่น ได้แก่
- เมื่ออาการบวมเกิดจากการอุดตันของต่อมไขมันที่ขอบเปลือกตาอุดตัน ความอุ่นจะทำให้ไขมันที่ต่อมนิ่มตัวลงละลายและขับออกตามท่อของต่อมไขมันได้ตามปกติ
- ตากุ้งยิง ซึ่งช่วยให้ต่อมที่อุดตันละลายและระบายหนองออกมาได้
วิธีการ: ใช้ผ้าสะอาดแช่น้ำอุ่น (อุณหภูมิที่สบายต่อการสัมผัส) บิดหมาด ๆ แล้ววางประคบบนดวงตา ประมาณ 10-15 นาที ทำวันละ 3-4 ครั้ง
ข้อควรระวังในการประคบร้อนหรือประคบอุ่นที่ตา
- ตรวจสอบอุณหภูมิ อย่าใช้ความร้อนสูงเกินไป
ควรใช้น้ำอุ่นที่มีอุณหภูมิพอเหมาะ (ประมาณ 37-40 องศาเซลเซียส) เพื่อป้องกันการเกิดความเสียหายต่อผิวหนังหรือเยื่อบุตา - ใช้ผ้าชุบน้ำอุ่น ไม่ประคบร้อนโดยตรง
ควรใช้ผ้าสะอาดที่ชุบน้ำอุ่นแล้วบิดให้แห้ง วางทับลงบนเปลือกตา เพื่อป้องกันการเกิดการเผาไหม้ - จำกัดเวลาในการประคบ ไม่ประคบนานเกินไป
ควรประคบประมาณ 10-15 นาทีต่อครั้ง เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดการระคายเคืองหรือความร้อนเกินไป - หลีกเลี่ยงการประคบร้อนในกรณีที่มีการบาดเจ็บที่เปิด
หากมีแผลเปิด หรือมีการติดเชื้อในบริเวณรอบดวงตา ควรหลีกเลี่ยงการประคบร้อน เนื่องจากอาจทำให้การอักเสบแย่ลง - สังเกตอาการผิดปกติ หยุดทันทีหากมีอาการเจ็บปวดหรือไม่สบาย
หากรู้สึกไม่สบายหรือมีอาการแสบหรือเจ็บให้หยุดการประคบทันที และปรึกษาจักษุแพทย์ - ใช้ผ้าสะอาดเท่านั้น เพื่อป้องกันการติดเชื้อที่ตาได้
- อย่าใช้แผ่นร้อนในกรณีที่มีโรคประจำตัว
หากมีโรคประจำตัว เช่น โรคเบาหวาน หรือโรคที่เกี่ยวข้องกับการไหลเวียนของเลือด ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้การประคบร้อน - ไม่ประคบร้อนบ่อยเกินไป
ไม่ควรประคบร้อนหลายครั้งติดต่อกันโดยไม่หยุดพัก ให้เวลาตาได้ฟื้นฟูและผ่อนคลาย
หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 2-3 วัน หรือมีอาการเจ็บปวดมากขึ้น แนะนำให้พบจักษุแพทย์เพื่อตรวจและรักษาเพิ่มเติม
คลินิกจักษุ รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม พร้อมดูแลสุขภาพดวงตาของคุณ
โดยจักษุแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ และเครื่องมือที่ทันสมัย พร้อมให้บริการตรวจวินิจฉัยและรักษา
โรคที่เกี่ยวข้องดวงตา เพื่อให้ดวงตาของคุณสวยงามและมีสุขภาพดี
พบปัญหาทางสายตา
ติดต่อคลินิกจักษุ รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม
02-441-6999
หรือ ติดต่อได้ผ่านช่องทางไลน์ได้ง่ายๆ Line
หรือ สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษา
