ข้อไหล่ติด ภัยเงียบที่มากับอาการปวด

โดย ผศ.นพ. บวรรัฐ วนดุรงค์วรรณ
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ความชำนาญพิเศษ ศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิกส์

ลองจินตนาการถึงเช้าวันใหม่ที่สดใส แต่กลับต้องสะดุ้งตื่นด้วยอาการปวดตึงบริเวณหัวไหล่ ยกแขนไม่ขึ้น หวีผม ใส่เสื้อ หรือเอื้อมหยิบของด้านหลังก็ลำบาก หากคุณกำลังเผชิญกับสถานการณ์เช่นนี้ อาจเป็นสัญญาณเตือนของ “ข้อไหล่ติด” ภาวะที่พบได้บ่อย โดยเฉพาะในกลุ่มผู้หญิงวัยกลางคนและผู้สูงอายุ

ข้อไหล่ติด หรือ Frozen shoulder คือภาวะที่ “แคปซูล” ซึ่งเป็นเยื่อหุ้มข้อไหล่เกิดการอักเสบ หนาตัวขึ้น และหดรั้ง เปรียบเสมือนมี “แผลเป็น” ยึดติดอยู่ภายในข้อไหล่ ทำให้การเคลื่อนไหวติดขัด ส่งผลให้ยกแขน หมุนแขนได้ลำบาก และมีอาการปวด โดยเฉพาะช่วงกลางคืนหรือเวลานอนทับไหล่ ซึ่งอาการปวดนี้อาจรบกวนการนอนหลับพักผ่อนและคุณภาพชีวิตประจำวันเป็นอย่างมาก

ปัจจัยเสี่ยง… ใครบ้างเสี่ยงต่อ “ข้อไหล่ติด”?

ถึงแม้สาเหตุที่แท้จริงของข้อไหล่ติดยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด แต่มีปัจจัยเสี่ยงหลายอย่างที่อาจทำให้เกิดโรคนี้ ได้แก่

  • อายุ: พบบ่อยในช่วงอายุ 40-60 ปี ซึ่งเป็นช่วงที่ร่างกายเริ่มมีการเสื่อมสภาพ
  • เพศ: ผู้หญิงมีโอกาสเป็นมากกว่าผู้ชาย อาจเกี่ยวข้องกับฮอร์โมนในร่างกาย
  • โรคประจำตัว: ผู้ป่วยโรคเบาหวาน โรคไทรอยด์ โรคหัวใจ โรคพาร์กินสัน มีโอกาสเกิดข้อไหล่ติดสูงกว่าคนทั่วไป เนื่องจากโรคเหล่านี้ส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน ระบบไหลเวียนเลือด และการซ่อมแซมเนื้อเยื่อของร่างกาย
  • การบาดเจ็บที่หัวไหล่: เช่น กระดูกหัก ข้อไหล่หลุด เอ็นฉีกขาด ทำให้เกิดการอักเสบและแผลเป็นในข้อไหล่
  • การผ่าตัดบริเวณหัวไหล่หรือใกล้เคียง: เช่น การผ่าตัดหัวใจ การผ่าตัดเต้านม อาจทำให้เกิดพังผืดยึดติดรอบข้อไหล่
  • การใช้งานไหล่น้อยเป็นเวลานาน: เช่น หลังจากใส่เฝือกหรือพักรักษาตัวเป็นเวลานาน ทำให้ข้อไหล่ขาดการเคลื่อนไหว กล้ามเนื้อและเอ็นรอบข้อไหล่อ่อนแรง

สัญญาณเตือน… รู้ได้อย่างไรว่าเป็น “ข้อไหล่ติด”?

อาการของข้อไหล่ติดมีความหลากหลาย ขึ้นอยู่กับระยะและความรุนแรงของโรค โดยทั่วไปจะมีอาการดังนี้

  • ปวดไหล่: อาจปวดมาก ปวดน้อย ปวดตลอดเวลา ปวดเป็นพัก ๆ ปวดร้าวลงต้นแขน หรือปวดมากขึ้นช่วงกลางคืนจนรบกวนการนอนหลับ
  • ไหล่ตึง: รู้สึกตึงบริเวณหัวไหล่เหมือนมีอะไรมารั้งไว้ ขยับแขนได้ลำบาก
  • ยกแขนไม่ขึ้น: ไม่สามารถยกแขนขึ้นเหนือศีรษะได้ หรือยกได้ไม่สุด เช่น ยกแขนหวีผม สวมเสื้อ หยิบของบนที่สูงลำบาก
  • หมุนแขนลำบาก: เช่น เอื้อมมือไปติดกระดุมเสื้อด้านหลัง ล้างหลัง เกาหลัง ลำบาก

3 ระยะของโรคข้อไหล่ติด

โรคข้อไหล่ติดแบ่งออกเป็น 3 ระยะ คือ

  1. ระยะปวด (Freezing phase): มีอาการปวดไหล่เป็นหลัก โดยเฉพาะช่วงกลางคืน ยังขยับแขนได้อยู่บ้างแต่เริ่มมีอาการตึงร่วมด้วย ระยะนี้กินเวลาประมาณ 2-9 เดือน
  2. ระยะติด (Frozen phase): อาการปวดเริ่มลดลง แต่ไหล่ตึงมากขึ้น ขยับแขนได้น้อยลง ส่งผลกระทบต่อกิจวัตรประจำวัน ระยะนี้กินเวลาประมาณ 4-12 เดือน
  3. ระยะหาย (Thawing phase): อาการปวดและตึงหายไป ขยับแขนได้มากขึ้นเกือบปกติ แต่อาจไม่สามารถขยับได้เต็มที่เหมือนเดิม ระยะนี้กินเวลาประมาณ 5-24 เดือน

การวินิจฉัยและการรักษา

แพทย์จะซักประวัติ ตรวจร่างกายโดยตรวจการเคลื่อนไหวของข้อไหล่ในท่าทางต่างๆ เช่น การยกแขน การหมุนแขน และอาจส่งตรวจเพิ่มเติม เช่น การถ่ายภาพรังสี เพื่อแยกโรคอื่นๆ เช่น ข้อไหล่อักเสบ หรือกระดูกหัก

การรักษาขึ้นอยู่กับระยะและความรุนแรงของโรค โดยมีวิธีดังนี้

การรักษาแบบประคับประคอง: เป็นการรักษาหลักในผู้ป่วยส่วนใหญ่ ประกอบด้วย

  • รับประทานยา: เช่น ยาแก้ปวด ยาแก้อักเสบ เพื่อบรรเทาอาการปวดและการอักเสบ
  • ประคบเย็น: ช่วยลดอาการปวด บวม โดยประคบครั้งละ 15-20 นาที วันละหลายๆ ครั้ง
  • กายภาพบำบัด: เป็นหัวใจสำคัญของการรักษาข้อไหล่ติด ช่วยเพิ่มองศาการเคลื่อนไหวของข้อไหล่ ฟื้นฟูกล้ามเนื้อและเอ็นรอบข้อไหล่ ด้วยวิธีต่างๆ เช่น การยืดเหยียด การออกกำลังกายแบบมีและไม่มีแรงต้าน การใช้เครื่องมือทางกายภาพบำบัด เช่น อัลตราซาวนด์

การรักษาอื่นๆ: ในรายที่อาการรุนแรง หรือรักษาแบบประคับประคองไม่ได้ผล แพทย์อาจพิจารณา

  • ฉีดยาสเตียรอยด์: ช่วยลดการอักเสบและอาการปวดอย่างรวดเร็ว แต่มีผลข้างเคียง จึงไม่ควรใช้บ่อยครั้ง
  • การดัดข้อไหล่: แพทย์จะดัดข้อไหล่ของผู้ป่วยภายใต้การดมยาสลบ เพื่อเพิ่มองศาการเคลื่อนไหว แต่อาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น กระดูกหัก หรือเอ็นข้อไหล่ฉีกขาด ได้
  • การผ่าตัด: ในรายที่รักษาด้วยวิธีอื่นไม่ได้ผล เป็นการผ่าตัดส่องกล้องเพื่อตัดพังผืดที่ยึดติดในข้อไหล่

ป้องกัน… ก่อน “ข้อไหล่ติด” จะมาเยือน

การดูแลตัวเองสามารถช่วยป้องกันข้อไหล่ติดได้ เช่น

  • ออกกำลังกายไหล่เป็นประจำ: เช่น การว่ายน้ำ การเล่นโยคะ ช่วยเพิ่มความแข็งแรงและความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อและเอ็น
  • ยืดเหยียดกล้ามเนื้อไหล่: ควรยืดเหยียดเป็นประจำทุกวัน โดยเฉพาะหลังออกกำลังกายหรือทำงานที่ต้องใช้งานไหล่หนัก
  • หลีกเลี่ยงการใช้งานไหล่หนักเกินไป: หรือใช้งานในท่าเดิมซ้ำๆ เป็นเวลานาน ควรพักเปลี่ยนอิริยาบถบ่อยๆ
  • ระมัดระวังการบาดเจ็บ: เช่น การหกล้ม การยกของหนัก
  • ควบคุมโรคประจำตัว: เช่น โรคเบาหวาน โรคไทรอยด์ ให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ

ข้อไหล่ติด… รักษาได้ หายได้

แม้ “ข้อไหล่ติด” จะสร้างความรำคาญและส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิต แต่ก็เป็นโรคที่รักษาหายได้ หากได้รับการวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้องตั้งแต่ระยะเริ่มต้น อย่าปล่อยให้อาการปวดไหล่รบกวนชีวิต หากมีอาการผิดปกติควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและรักษาอย่างเหมาะสม การดูแลตัวเองอย่างถูกวิธีร่วมกับการทำกายภาพบำบัดอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้คุณกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างปกติสุขอีกครั้ง

เพราะเรื่องกระดูกและข้อ รอไม่ได้
ปล่อยไว้เรื้อรัง อาจรักษายาก
ติดต่อศูนย์กระดูกและข้อ รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม
02-441-6999
หรือ ติดต่อได้ผ่านช่องทางไลน์ได้ง่ายๆ  Line
หรือ สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษา

Line