สิวขึ้นที่เดิมซ้ำๆ เกิดจากอะไร? เจาะลึกต้นตอ “สิวซ้ำซาก” และวิธีรักษาให้หายขาด

สรุปประเด็นสำคัญ

• สิวซ้ำซากไม่ได้เกิดจากความบังเอิญ: แต่เกิดจากโครงสร้างรูขุมขนที่เสียหาย หรือมี “ถุงหุ้มสิว” ตกค้างอยู่ใต้ผิว
• ตำแหน่งสิวบอกเหตุ: Acne Mapping ช่วยวิเคราะห์ปัจจัยกระตุ้นได้ เช่น สิวที่คางสัมพันธ์กับฮอร์โมน หรือสิวที่แก้มสัมพันธ์กับสุขอนามัย
• การรักษาที่ต้นตอ: การทายาอย่างเดียวไม่พอ อาจต้องใช้การกดสิวโดยแพทย์ เลเซอร์ฆ่าเชื้อระดับ Biofilm และการปรับสมดุลผิวเพื่อหยุดวงจร

เคยสงสัยไหม? ทำไมสิวอักเสบเม็ดเดิมที่เพิ่งยุบไป ถึงกลับมาปะทุใหม่ที่ตำแหน่งเดิมเป๊ะๆ ปัญหานี้ในทางการแพทย์เรียกว่า “Recurrent Acne” หรือสิวซ้ำซาก ซึ่งเกิดจากความผิดปกติภายใต้โครงสร้างผิวหนังที่ยังไม่ได้รับการแก้ไขอย่างตรงจุด

บทความนี้ โดยแผนกผิวหนังและศัลยกรรมตกแต่ง รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม จะพาคุณไปเจาะลึกกายวิภาคของผิวหนัง เพื่อไขคำตอบว่าเหตุใดสิวจึงรักที่จะขึ้นที่เดิม และจะหยุดวงจรนี้ได้อย่างไร

เจาะลึกโครงสร้างผิว: ต้นตอที่ทำให้สิวเกิดซ้ำ

การจะแก้ปัญหาสิวซ้ำซาก ต้องเข้าใจโครงสร้างพื้นฐานที่เรียกว่า Pilosebaceous Unit (หน่วยรูขุมขนและต่อมไขมัน)  ซึ่งประกอบด้วย

1.รูขุมขน (Hair Follicle): ช่องทางเปิดสู่ผิวหนัง

2.ต่อมไขมัน (Sebaceous Gland): โรงงานผลิตน้ำมัน (Sebum) เพื่อหล่อเลี้ยงผิว

3.เส้นขน (Hair Shaft): แกนขนขนาดเล็ก

ภาพจำลองกระบวนการเกิดสิวในชั้นผิวหนัง โดยแบ่งออกเป็น 4 ระยะ

4 ระยะการเกิดสิวใต้ชั้นผิวหนัง

 4 สาเหตุหลักทางคลินิก: ทำไมสิวถึงขึ้นที่เดิมไม่ยอมหาย?

1. ถุงหุ้มสิวยังอยู่ (Retained Capsule/Sac): มักเกิดจากการกดสิวผิดวิธีหรือปล่อยให้ยุบเอง แม้ผิวภายนอกดูเรียบเนียน แต่ “ถุงหุ้มหัวสิว” (Cystic sac) ยังตกค้างอยู่ภายใน พร้อมปะทุใหม่เมื่อมีปัจจัยกระตุ้น
2. รูขุมขนเสียหายและบิดเบี้ยว (Damaged Follicular Wall): สิวอักเสบขนาดใหญ่ทำลายผนังรูขุมขนให้เสียรูปทรง (Distorted Pore) กลายเป็น “จุดอ่อน” (Weak Spot) ที่ระบายน้ำมันยากและอุดตันง่ายกว่าปกติ
3. ไบโอฟิล์มของแบคทีเรีย (Bacterial Biofilm): เชื้อ acnes สร้างเกราะป้องกันที่เรียกว่า “Biofilm” ยึดเกาะแน่นในรูขุมขน ทำให้ยาทาเข้าไม่ถึงเชื้อ 100% เชื้อจึงกลับมาเติบโตใหม่ได้เสมอ
4. ความไวต่อฮอร์โมนเฉพาะจุด (Local Androgen Sensitivity): ต่อมไขมันบางจุดมีตัวรับฮอร์โมนแอนโดรเจนหนาแน่นเป็นพิเศษ ทำให้ผลิตน้ำมันมากเกินไปเมื่อฮอร์โมนแกว่งตัว (เช่น ช่วงก่อนมีประจำเดือน)

Acne Mapping: ตำแหน่งสิวบอกโรคและพฤติกรรม

การสังเกตตำแหน่งที่สิวขึ้นซ้ำ สามารถบ่งบอกถึงปัจจัยกระตุ้นได้ตามหลัก Acne Mapping:

• กรอบหน้าและคาง (Jawline & Chin): สัมพันธ์โดยตรงกับ “ฮอร์โมน” มักขึ้นช่วงรอบเดือน และอาจบ่งบอกถึงปัญหาระบบสืบพันธุ์ เช่น PCOS
• แก้ม (Cheeks): สัมพันธ์กับ “สุขอนามัยและการสัมผัส” เช่น ปลอกหมอน หน้าจอโทรศัพท์ หรือการใส่หน้ากากอนามัย (Maskne)
• หน้าผาก (Forehead): สัมพันธ์กับ “ผลิตภัณฑ์เส้นผมและเหงื่อ” เช่น แพ้ยาสระผม ครีมนวดผม หรือเหงื่อสะสมใต้หมวก
• ระหว่างคิ้ว (Between Brows): สัมพันธ์กับ “ตับและการย่อยอาหาร” การบริโภคของมัน ของหวาน หรือการแพ้อาหารแฝง

แนวทางการรักษาเพื่อ “ตัดวงจรสิวซ้ำซาก”

การรักษาสิวซ้ำซากจำเป็นต้องใช้หัตถการทางการแพทย์เพื่อแก้ไขโครงสร้างและกำจัดต้นตอ:

1. การกดสิวและฉีดสิวโดยแพทย์ (Medical Extraction & Injection): เพื่อนำหัวสิวและ “ถุงหุ้ม” ออกมาให้หมดอย่างถูกวิธี และลดโอกาสที่ผนังรูขุมขนจะถูกทำลาย
2. การใช้เทคโนโลยีแสงและเลเซอร์ (Light & Laser Therapy): เช่น Plasmalis หรือ Q-Switch เพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรียระดับลึก (Biofilm) และลดการทำงานของต่อมไขมัน
3. การค้นหาสาเหตุด้วย Lab (Investigation): ตรวจหาเชื้อรา (Yeast) หรือไรขน (Demodex) หากสิวมีลักษณะคล้ายผดคัน เพื่อการรักษาที่ตรงจุด
4. การดูแลต่อเนื่อง (Maintenance): ใช้ผลิตภัณฑ์กลุ่ม Cleansing Mousse ที่อ่อนโยนแต่ทำความสะอาดรูขุมขนได้ลึก (Deep Cleansing) เพื่อลดการสะสมใหม่

FAQ คำถามที่พบบ่อย

Q: สิวขึ้นที่เดิมซ้ำๆ เกิดจากอะไร?
A: เกิดจากโครงสร้างผิวภายในยังไม่ถูกแก้ไข เช่น มีถุงหุ้มสิวตกค้าง ผนังรูขุมขนบิดเบี้ยว หรือมีเชื้อแบคทีเรียที่สร้างเกราะ Biofilm ทำให้ยาทาทั่วไปรักษาได้ไม่หมดจด

Q: สิวที่คางขึ้นซ้ำทุกเดือนก่อนมีประจำเดือน ปกติไหม?
A: ปกติในแง่ของกลไกฮอร์โมนครับ เพราะต่อมไขมันบริเวณคางมักมีความไวต่อฮอร์โมนแอนโดรเจนสูงกว่าจุดอื่น ทำให้เกิดการอักเสบซ้ำในตำแหน่งเดิมได้ง่าย

Q: การกดสิวเองทำให้สิวขึ้นซ้ำจริงหรือไม่?
A: จริง เพราะการกดเองมักออกไม่หมด หรือทำให้ผนังรูขุมขนใต้ผิวแตกออก ส่งผลให้เกิดการอักเสบฝังลึกและกลายเป็นสิวซ้ำซากในอนาคต

บทสรุป

ที่ แผนกผิวหนังและเวชศาสตร์ความงาม รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม เราเน้นการรักษาแบบองค์รวม ทั้งการกำจัดเชื้อด้วย Lab, การเคลียร์สิวโดยแพทย์ และการฟื้นฟูโครงสร้างผิว เพื่อให้คุณบอกลาสิวเม็ดเดิมได้ถาวร

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมหรือนัดหมายแพทย์:
แผนกผิวหนังและเวชศาสตร์ความงาม ชั้น 1 อาคาร 5A โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ หนองแขม โทรศัพท์: 02-441-6999 ต่อ 6969

เอกสารอ้างอิง (References):

• Plewig, G., & Kligman, A. M. (2019). Acne and Rosacea. Springer Berlin Heidelberg.
• Dréno, B., et al. (2018). Microbiome in acne: Impact of antibiotic resistance and factors regarding biofilm. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 32, 5-9.
• Bagatin, E., et al. (2019). Adult female acne: a guide to clinical practice. Anais Brasileiros de Dermatologia, 94(1), 62–75.
• Tan, J. K. L., & Bhate, K. (2015). A global perspective on the epidemiology of acne. British Journal of Dermatology, 172(S1), 3–12.

แผนกผิวหนังและเวชศาสตร์ความงาม
โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ หนองแขม
02-441-6999
หรือ ติดต่อได้ผ่านช่องทางไลน์ได้ง่ายๆ  Line
หรือ สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษา