คุณเคยเจอก้อนตุง ๆ ที่ขาหนีบตอนยืนหรือเบ่งแรง แล้วสงสัยว่า “นี่คือไส้เลื่อนหรือเปล่า?” หรือ “ต้องไปหาหมอไหม?” หากคำถามนี้เกิดขึ้นในใจ อย่ามองข้าม เพราะไส้เลื่อนอาจดูเหมือนไม่รุนแรงในตอนแรก แต่หากปล่อยไว้นานเกินไป อาจถึงขั้นต้องผ่าตัดด่วนได้เลย
บทความนี้จะพาคุณรู้จักกับไส้เลื่อนให้ครบทุกมิติ ตั้งแต่
- ไส้เลื่อนเกิดจากอะไร
- อาการแบบไหนที่ควรระวัง
- วินิจฉัยอย่างไรให้ชัดเจน
- ไส้เลื่อนอันตรายไหม และเมื่อไหร่ควรรีบพบแพทย์
ไส้เลื่อนคืออะไร?
ไส้เลื่อน (Hernia) คือ ภาวะที่ลำไส้หรือเนื้อเยื่อไขมันในช่องท้องดันทะลุผ่านผนังกล้ามเนื้อที่อ่อนแอ จนโป่งออกมาเป็นก้อนนูนใต้ผิวหนัง มักเกิดบริเวณ “ขาหนีบ” ซึ่งเป็นจุดที่ผนังหน้าท้องบางที่สุด
ไส้เลื่อนเกิดจากอะไร?
ไส้เลื่อนเกิดจาก 2 ปัจจัยหลักร่วมกัน คือ
- กล้ามเนื้ออ่อนแอแต่กำเนิด หรือเสื่อมตามวัย
- แรงดันในช่องท้องสูง เช่น การเบ่ง ออกแรงหนักบ่อย ๆ
สาเหตุที่พบได้บ่อย
- ยกของหนักเป็นประจำ
- ไอเรื้อรัง, โรคปอดเรื้อรัง
- ท้องผูกเรื้อรัง ต้องเบ่งบ่อย
- ต่อมลูกหมากโต ปัสสาวะไม่สุด
- ตั้งครรภ์ หรือมีน้ำหนักเกิน
- เคยผ่าตัดช่องท้อง
ไส้เลื่อนมีอาการอย่างไร?
อาการเริ่มต้น
- มีก้อนตุงที่ขาหนีบหรือถุงอัณฑะ เห็นชัดเวลาไอ ยืน หรือเบ่ง
- ก้อนนิ่ม ดันกลับได้เองตอนนอนหรือเอนตัว
- ไม่เจ็บหรือรู้สึกตึงเล็กน้อย
อาการเมื่อเริ่มรุนแรง
- ก้อนขนาดใหญ่ขึ้น
- ดันกลับไม่ได้
- เริ่มเจ็บแน่น หรือปวดตุบ ๆ บริเวณก้อน
- คลื่นไส้ อาเจียน
- ท้องอืด ไม่สบายท้อง
สัญญาณอันตราย (Strangulated Hernia)
- ก้อนแดง ร้อน แข็ง กดเจ็บมาก
- ปวดท้องรุนแรง
- ไข้ หนาวสั่น
- ขับถ่ายไม่ได้ คลื่นไส้ตลอดเวลา
หากมีอาการเหล่านี้ ควรรีบไปโรงพยาบาลทันที เพราะเสี่ยงลำไส้ขาดเลือด และอาจต้องผ่าตัดฉุกเฉิน
เช็กตัวเองว่าเป็นไส้เลื่อนหรือไม่
| คำถาม | ถ้าตอบ “ใช่” มีโอกาสเป็นไส้เลื่อน |
| มีก้อนตุงบริเวณขาหนีบ/ถุงอัณฑะไหม? | ✅ |
| ก้อนโผล่เฉพาะเวลาไอ ยืน หรือเบ่งแรง | ✅ |
| ก้อนหายไปตอนนอนหรือเอนตัว | ✅ |
| เคยรู้สึกแน่น ปวด หรือหน่วงบริเวณขาหนีบ | ✅ |
| มีพฤติกรรมเบ่งบ่อย เช่น ท้องผูก ไอเรื้อรัง | ✅ |
การวินิจฉัยไส้เลื่อน ตรวจอย่างไรให้รู้แน่?
แพทย์สามารถตรวจวินิจฉัยไส้เลื่อนได้จากการซักประวัติและตรวจร่างกายร่วมกับการตรวจเพิ่มเติมในบางกรณี
ขั้นตอนการตรวจ
- คลำก้อนขณะผู้ป่วยไอ หรือเบ่ง
- ดูตำแหน่ง–ขนาด–ลักษณะของก้อน
- ประเมินว่าก้อนดันกลับได้หรือไม่
- ดูว่ามีอาการเจ็บหรือแน่นร่วมด้วยหรือไม่
การตรวจเพิ่มเติม (ถ้าจำเป็น)
- อัลตราซาวด์ช่องท้อง (Ultrasound): เห็นชัดเจนว่ามีลำไส้เลื่อนผ่านช่องกล้ามเนื้อหรือไม่
- CT Scan / MRI: ใช้ในรายที่วินิจฉัยยาก หรือมีภาวะแทรกซ้อน
การตรวจตั้งแต่เนิ่น ๆ ช่วยลดความเสี่ยงภาวะฉุกเฉิน และช่วยวางแผนการรักษาได้ถูกต้อง
เมื่อไหร่ควรไปพบแพทย์?
- เจอก้อนตุงบริเวณขาหนีบ ไม่แน่ใจว่าใช่ไส้เลื่อนหรือไม่
- ก้อนมีขนาดใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ
- มีอาการปวดหรือแน่นบริเวณก้อน
- ก้อนดันไม่กลับ หรือมีอาการอื่นร่วม
- มีประวัติเคยเป็นมาก่อน หรือเคยผ่าตัดไส้เลื่อน
คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
Q: ไส้เลื่อนหายเองได้ไหม?
A: ไม่หายเอง ต้องได้รับการรักษาโดยแพทย์เท่านั้น เพราะอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง
Q: ไส้เลื่อนอันตรายไหม?
A: อันตรายถ้าเกิดภาวะติดคา ลำไส้ขาดเลือด ซึ่งอาจทำให้เสียชีวิตได้หากไม่รักษาทันเวลา
Q: ผู้หญิงเป็นไส้เลื่อนได้ไหม?
A: ได้ แม้จะพบน้อยกว่าผู้ชาย โดยมักเป็นไส้เลื่อนบริเวณขาหนีบหรือสะดือ
Q: ไส้เลื่อนตรวจยังไง?
A: แพทย์จะคลำก้อนขณะไอหรือเบ่ง และอาจใช้อัลตราซาวด์ช่วยยืนยัน
Q: ไส้เลื่อนเกิดจากอะไรเป็นหลัก?
A: เกิดจากกล้ามเนื้ออ่อนแอ + แรงดันในช่องท้องสูง เช่น เบ่งบ่อย ยกของหนัก
ปรึกษาแพทย์เฉพาะทาง
หากคุณมีอาการสงสัยว่าเป็นไส้เลื่อน หรือพบก้อนผิดปกติที่ขาหนีบ สามารถเข้ารับการประเมินจากแพทย์เฉพาะทางได้ที่ ศูนย์ศัลยกรรมผ่านกล้อง โรงพยาบาลวิชัยเวชฯ หนองแขม
✅ ทีมแพทย์ศัลยกรรมเฉพาะทาง
✅ ตรวจและวินิจฉัยด้วยเครื่องมือทันสมัย
✅ ให้คำแนะนำการดูแล และแนวทางการรักษาที่เหมาะสม
ติดต่อ ศูนย์ศัลยกรรมผ่านกล้อง รพ.วิชัยเวชฯ หนองแขม
02-441-6999
หรือ ติดต่อได้ผ่านช่องทางไลน์ได้ง่ายๆ Line
หรือ สามารถตรวจเช็ค ตารางแพทย์ออกตรวจ เพื่อขอเข้ารับคำปรึกษา
แผนที่การเดินทาง https://maps.app.goo.gl/gfpniWd1QzeZ89p97
